Tess of the d’Urbervilles – Thomas Hardy

.

Tựa sách : Người tình đầu tiên, người yêu sau cùng – Tess of the d’Urbervilles (The pure woman)

Tác giả : Thomas Hardy

Dịch giả : Nguyễn Đan Tâm

Nhà xuất bản Hội nhà văn 2002.

.

~oOo~

.

Bình thường theo lý tôi hay ưu tiên dùng tựa đã dịch của sách để làm tên bài viết nhưng hôm nay tôi quyết định dùng tên gốc, dù nó có vẻ không được “gợi cảm” lắm. Lý do là bởi, tôi khó lòng hiểu được sao có thể dịch một cái tên như vậy khi mà nó chẳng liên quan gì đến nội dung bên trong. Một khía cạnh nào đó, thậm chí, một tên dịch như trên có thể làm mất đi cơ hội cho cuốn sách, vì những ai tìm tiểu thuyết điễm tình hẳn sẽ bị nó thu hút đến khi đọc mới ngã ngửa ra, trong khi chính tôi, khi nhìn thấy lần đầu tiên lại bỏ qua, mãi cho đến khi biết tên gốc của nó.

Vậy là, tôi đã nói với các bạn rằng, Tess of the d’Urbervilles không phải là tiểu thuyết tình cảm diễm lệ. Đây là một tác phẩm kinh điển của Thomas Hardy trong nền văn học Anh, được xuất bản vào năm 1891, tức là đã hơn một thế kỷ trước. Chuyện kể về nàng Tess Durbeyfield, một thôn nữ xinh đẹp, can đảm và trong sáng sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo khổ. Tess được miêu tả tương đối hoàn hảo và sự thông minh của nàng bị giới hạn cũng chỉ là bởi nàng mới học hết có lớp sáu trường làng. Một ngày kia, gia đình Tess phát hiện ra mình là nhánh chính của dòng họ D’Urbervilles cổ xưa, cao quý bậc nhất Anh quốc, giờ đây đã khánh kiệt đến tuyệt hậu. Rồi một bi kịch xảy ra buộc Tess phải theo lời mẹ đến cầu cạnh một gia đình giàu có xem chừng có họ với nhà nàng. Ở đây, nàng gặp công tử Alex D’Urbervilles, một kẻ trác táng vô trách nhiệm. Dù đã chống trả với lòng can đảm dựa trên một nền tảng đạo đức đúng đắn, cuối cùng Tess vẫn thất thân. Từ đây, cuộc đời chìm nổi của Tess bắt đầu.

Tess là một cô gái được Chúa ban tặng nhiều thứ nhưng cũng chính sắc đẹp và sự chân thành đã làm hại cuộc đời nàng. Có vẻ dường như bất kì khi nào Tess hạ rào chắn lý trí xuống, trở nên mềm lòng thì lập tức cuộc đời lại đẩy nàng xuống vực sâu. Những cạm bẫy thay đổi muôn hình vạn trạng, ví như có ai ngờ một Alex D’Urbervilles tráo trở ngày nào sau đó lại trở thành một mục sư cuồng đạo căm ghét chính tội lỗi của bản thân mình, rồi một Angel Clare đẹp đẽ, lý tưởng nhiều vậy cuối cùng lại không thoát khỏi được định kiến hẹp hòi.

Trong ba nhân vật chính của truyện, tôi thấy Alex D’Urbervilles được xây dựng khá thú vị. Tuy Thomas Hardy khi viết về anh ta không hề giấu giếm cái khả năng anh ta sẽ hủy hoại đời Tess nhưng những lời anh ta nói, thậm chí những gì anh ta làm, sao mà lại giống các chàng nhân vật chính trong các tiểu thuyết tình yêu lãng mạn đến vậy. Không hề có những lời tán tỉnh thái quá đến khó tin, đôi khi lại lịch sự và đầy vẻ chân thành, lại vô cùng kiên nhẫn. Một Alex như vậy, dù Tess có biết trước lòng dạ đen tối của anh ta, làm sao nàng không có lúc mất cảnh giác. Thậm chí sau vài năm gặp lại, trong lòng cả Tess lẫn người đọc hẳn đều tâm niệm Alex là loại đàn ông tồi tệ thế nào, ấy vậy mà khi thấy anh ta thuyết giáo niềm tin với Đấng Tối cao một cách khắc kỷ đến nhường ấy, thật khó mà tin sự tàn nhẫn còn tiềm tàng bên trong một mục sư cuồng tín như thế. Không phải là Tess ngây thơ mà là Alex quá quỷ quyệt và Angel thì quá phi hiện thực.

Angel cũng đem đến nhiều hứa hẹn cho Tess lẫn độc giả không kém gì Alex. Chàng không có ác ý, chỉ là chàng sống trong giấc mộng lý tưởng quá lâu, quá tin vào nó khiến mọi người xung quanh dần dà cũng tin theo. Nạn nhân lớn nhất của lòng tin đó là Tess. Nàng yêu chàng và chàng cũng yêu nàng, tình yêu của họ là có thực. Song cần phải thấy rõ rằng, cái kết cục bi thảm của Tess không phải chỉ xuất phát từ tội lỗi của Alex mà Angel cũng đã gián tiếp góp phần vào. Thì ra, lý tưởng của chàng dù đẹp vậy phần nào cũng chỉ là mộng ảo mà thôi, thì ra niềm tin trong chàng không lớn như chàng vẫn tin, thì ra tự do và sự phản kháng truyền thống mà chàng hằng nuôi giữ bao năm đã gục chết chỉ trong một khoảnh khắc số phận quay lưng.

Đến đây, tôi có thể nói một ý mà các thầy cô khi dạy học trò phân tích tác phẩm hiện thực hay nói, đại khái là, suy cho cùng, các nhân vật trong Tess of the d’Urbervilles đều là nạn nhân của hiện thực xã hội đương thời đầy định kiến, nhẫn tâm, vân vân và vân vân… Nhưng tôi không phải giáo viên và tôi cũng không muốn nói về quyển sách này bằng những câu giáo điều khô khan như vậy, nghe xong sẽ có cảm giác các tác phẩm cổ điển và kinh điển cái nào cũng khô như ngói, thiếu hẳn vẻ đẹp mềm mại của nghệ thuật. Trong khi, Thomas Hardy thực ra lại có một giọng văn khá là hóm hỉnh và tươi mát.

Nói một chút về bản dịch ở Việt Nam, tôi thực sự không hài lòng. Dịch giả dùng cách nói địa phương quá nhiều, ví dụ các từ “hổng”, “nghen”, v.v… Nói Tess là thôn nữ nhà quê nên nói năng không trịnh trọng còn được, có điều đến một người như Angel Clare mà cũng nói năng như vậy thực khiến người đọc có cảm giác khó chịu. Tên truyện thì dịch một cách không thể hiểu sao lại dịch thế. Ấy là chưa kể bìa sách in tên tác giả rõ to nhưng lại sai chính tả. Thật là một bản sách khiến người ta thất vọng.

.

Tess of the d’Urbervilles là một tác phẩm có nhiều ảnh hưởng trong nền văn học Anh nói riêng và văn hóa đại chúng nói chung. Tác phẩm đã ảnh hưởng đến một số nhạc phẩm, sách, kịch và phim, riêng phim cũng đã có đến mấy bản. Đọc nó bên cạnh việc thưởng thức một tác phẩm đã được thời gian khẳng định giá trị, bạn còn có thể góp thêm một phần nhỏ vào cơ sở để hiểu thêm về văn học nước này.

Các bạn có thể xem trailer bản phim (truyền hình) Tess of the d’Urbervilles mới nhất vào năm 2008 tại đây. Tôi nghĩ nó được dựng khá đẹp và phần nhạc cũng hay, và Angel thì quả thực rất “angel”. Phần nào đó, bộ phim khiến người ta nhận thấy câu chuyện này có vẻ là một chuyện tình lãng mạn và bi thảm  nhiều hơn là một tấm bi kịch hiện thực :”>

by chiemphong

.

2010

04/10

POSTED BY

Chiễm Phong

CATEGORY

Tiểu thuyết hiện thực
Văn học kinh điển
Văn học nước ngoài

Write comment